IBS występuje u ok. 10–20% dorosłych ludzi. Choroba pojawia się przeważnie w wieku 30–40 lat a jej przyczyna nie jest dokładnie poznana. Obecnie uważa się, że dużą rolę odgrywa stan naszej psychiki. Sytuacje stresowe prowadzą do zaburzeń czynnościowych jelit oraz do niekorzystnych zmian w mikroflorze jelitowej.
Zespół jelita drażliwego (IBS – ang. Irritable Bowel Syndrome) to powszechne schorzenie, które ma charakter czynnościowy i jest w większości przypadków łączone z tzw. nadwrażliwością trzewną. IBS objawia się bólami brzucha, wzdęciami, uczuciem przelewania w jelitach, odbijaniem, gazami, zmęczeniem oraz zaparciami, albo odwrotnie – biegunkami. Objawom tym towarzyszy często przerost flory bakteryjnej jelita cienkiego.
Obraz posta: wikimedia
IBS występuje u ok. 10–20% dorosłych ludzi. Choroba pojawia się przeważnie w wieku 30–40 lat a jej przyczyna nie jest dokładnie poznana. Obecnie uważa się, że dużą rolę odgrywa stan naszej psychiki. Sytuacje stresowe prowadzą do zaburzeń czynnościowych jelit oraz do niekorzystnych zmian w mikroflorze jelitowej.
U znacznej grupy osób zmniejszenie dolegliwości jelitowych po zastosowaniu diety bezglutenowej może być paradoksalnie niezwiązana z jego ograniczeniem, a bezwiednym obniżeniem podaży cukrów, które łatwo podlegają fermentowaniu w jelicie. Do cukrów takich należą oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy oraz poliole (tzw. FODMAP – ang. Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols). Po przedostaniu się do jelita grubego cukry te przy udziale flory bakteryjnej podlegają procesom, którym towarzyszy wzmożona produkcja dwutlenku węgla i wodoru a także siarkowodoru i metanu. Powstałe substancje lotne odpowiedzialne są za uczucie dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej.
Dieta FODMAP nie jest na całe życie a na określony czas. Składa się ona z dwóch etapów, które łącznie mogą trwać do ok. 2 miesięcy. W pierwszym etapie eliminujemy wszystkie produkty, które zawierają dużą koncentrację FODMAP na okres od 6 do 8 tygodni. Drugi etap polega na stopniowym, pojedynczym wprowadzaniu uprzednio wyeliminowanych produktów i obserwację reakcji swojego organizmu. Za zwyczaj jest tak, że większość osób może powrócić do normalnego sposobu odżywiania, z wykluczeniem pojedynczych produktów.
Co wyeliminować w diecie FODMAP?:
- Warzywa: awokado, brokuły, brukselka, buraki, cebula, czosnek, cykoria, kalafior, kapusta, karczochy, koper, patisony, por, seler, szparagi, strączkowe (groszek, cieciorka, fasola, soja, soczewica), szparagi, grzyby
- Owoce: arbuz, brzoskwinie, niedojrzałe banany, figi, daktyle, gruszki, jabłka, kaki, liczi, mango, nektarynki, owoce suszone, owoce w syropie, śliwki, wiśnie
- Produkty mleczne: jogurty, maślanka, mleko (krowie, owcze, kozie), śmietany, sery, twarogi i twarożki, napoje sojowe
- Produkty zbożowe: żyto, produkty pszenne (w tym pieczywo, płatki, makarony), jęczmień
- Orzechy i nasiona: orzechy nerkowca, pistacje
- Słodziki: syrop z agawy, miód, syrop glukozowo-fruktozowy, słodziki (sorbitol, mannitol, ksylitol)
Bardzo pomocne może być wykonanie badania na nadwrażliwość pokarmową (alergię IgG zależną) – wtedy będziemy mieć pewność, które produkty powodują problemy żołądkowo-jelitowe i nie będziemy musieli w ciemno wykluczać wszystkich potencjalnie szkodliwych pokarmów. Najlepiej gdyby taka indywidualna dieta sporządzona w oparciu o wynik badania nadwrażliwości pokarmowych prowadzona była z równoczesną odbudową mikroflory jelitowej, która zwykle u osób z IBS ma zaburzony skład. Poza dietą niezbędna jest czasowa celowana probiotykoterapia a także stosowanie niektórych preparatów ziołowych. Czasem też wprowadza się naturalne suplementy na regeneracje nabłonka jelitowego. Oczywiście na pewien okres.
Probiotyki to wyselekcjonowane kultury bakteryjne lub drożdży, których zadaniem jest korzystne dla zdrowia działanie w przewodzie pokarmowym (zapobieganie biegunkom, gazom, wzdęciom ,zaparciom), poprzez immunomodulację oraz zachowywanie prawidłowej flory fizjologicznej Drobnoustroje te produkują kwas mlekowy i należą do rodziny Lactobacillus, Bifidobacterium, oraz do drożdżaków Saccharomyces. Fizjologicznie występują w mikroflorze przewodu pokarmowego człowieka. Ich cechą musi być zdolność przylegania do nabłonka jelita, aby nie zostały z nich usunięte w krótkim czasie (np. w trakcie biegunki). Ponadto muszą być odporne na kwas solny zawarty w żołądku, enzymy trawienne, kwasy żółciowe.
Bardzo korzystnie jelita oddziałuje również kwas masłowy, który jest podstawowym materiałem energetycznym dla nabłonka przewodu pokarmowego i wpływa na jego szybszą regenerację. Stosuje się go w:
- w zaburzeniach czynności jelit (zespół jelita drażliwego),
- w chorobach zapalnych błony śluzowej żołądka i jelit (min. nieswoiste choroby zapalne jelit, biegunki różnego pochodzenia),
- w zaburzeniach flory jelitowej,
- w niedoborach krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych,
- u chorych po leczeniu przeciwnowotworowym (m.in w stanach zapalnych jelit po radioterapii)
- zakażeniach jelit i biegunce (m.in po antybiotykoterapii)
Ważne jest też wykluczenie nadwrażliwości na gluten, nietolerancji laktozy, fruktozy lub sorbitolu czy też określenie zakwaszenia żołądka i stanu enzymów trawiennych.
Uwaga: jeśli objawom IBS towarzyszy spadek masy ciała i inne niepokojące objawy należy wykluczyć celiakię, chorobę Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy nawet zakażenie glistą ludzką.
Wpis gościnny przygotowała dr Malwina Taborowska – dr nauk o zdrowiu, dietetyk oraz biolog, właścicielka gabinetu dietetycznego http://dietetyk-med.pl i kierownik redakcji czasopisma Harmonia. Twoje zdrowie, Twoja odpowiedzialność. Łączy wiedzę medyczną z wiedzą o naturoterapii a jej szczególnym zainteresowaniem jest wspomaganie leczenia chorób odpowiednimi dawkami witamin, minerałów, pierwiastków śladowych i innych biozwiązków, które naturalnie występują w przyrodzie.
COMMENTS