Jarmuż swoimi składnikami odżywczymi dominuje wśród roślin - sprawdź jakie składniki kryją jego zielone liście!

Jarmuż ma działanie antyoksydacyjne, czyli przeciwdziała powstawaniu wolnych rodników tlenowych, poprzez wychwytywanie reaktywnych form tlenu, a już powstałe wolne rodniki wychwytuje i hamują ich dalsze reakcje, poprzez to opóźnia procesy starzenia się organizmu. Cechuje go również działanie antynowotworowe, które wynika z właściwości przeciwutleniających zawartych w jarmużu witamin, karotenoidów, polifenoli oraz właściwości przeciwmutagennych dzięki zawartości przeciwutleniaczy oraz związków siarkoorganicznych.

Jarmuż (Brassica oleracea L. var. sabellica L.) – to jedna z najstarszych odmian warzyw krzyżowych (kapustnych), znana już od starożytności. Jest uważany za bardzo pożywne warzywo, ze względu na dużą zawartością składników odżywczych: witamin, minerałów, makroelementów oraz błonnika, a także niski udział cukrów co powoduje, że jest produktem niskokalorycznym. 

Jarmuż ma działanie antyoksydacyjne, czyli przeciwdziała powstawaniu wolnych rodników tlenowych, poprzez wychwytywanie reaktywnych form tlenu, a już powstałe wolne rodniki wychwytuje i hamują ich dalsze reakcje, poprzez to opóźnia procesy starzenia się organizmu. Cechuje go również działanie antynowotworowe, które wynika z właściwości przeciwutleniających zawartych w jarmużu witamin, karotenoidów, polifenoli oraz właściwości przeciwmutagennych dzięki zawartości przeciwutleniaczy oraz związków siarkoorganicznych.

Jarmuż - tak prezentuje się na mojej grządce 

Dostępnych jest wiele odmian jarmużu, które różnią się kolorem liści oraz smakiem. Spożywa się ciemnozielone liście o charakterystycznej kędzierzawej strukturze. Liśćmi jarmużu można delektować się również w sezonie zimowym. Znawcy tematu twierdzą, że po przemrożeniu liście jeszcze bardziej zyskują na smaku, gdyż znika ich lekko gorzki smak.

Jarmuż jest bogaty w następujące składniki odżywcze:

1. Flawonoidy – to grupa związków prozdrowotnych, które mają działanie grzybobójcze i bakteriobójcze. Flawonoidy z uwagi na dobroczynne działanie na organizm ludzki  znajdują wiele zastosowań w lecznictwie. Spożywanie warzyw bogatych w te związki zmniejsza zapadalność na choroby układu krążenia. Flawonole mają również działanie antyutleniające poprzez wychwytywanie reaktywnych form tlenu. Działanie prozdrowotne flawonoidów jest o tyle ważne, że związki te spożyte nawet w dużych ilościach nie są szkodliwe dla ludzi. Spożywanie flawonoidów wpływa hamująco na choroby naczyń krwionośnych i serca. Badania wskazują, że flawonoidy przeciwdziałają powstawaniu złogów miażdżycowych. 
2. Antyoksydanty - zwane również przeciwutleniaczami lub antyutleniaczami - to naturalne substancje roślinne, które wspierają naturalne mechanizmy obronne komórek człowieka. Neutralizują szkodliwe działanie wolnych rodników, uszkadzających komórki organizmu i prowadzących do ich przedwczesnego starzenia. Dzięki antyoksydantom organizm ma wyższą odporność,  staje się mniej podatny na poważne schorzenia, takie jak nowotwory.
3. Glukozynolany – to związki bogate w siarkę o charakterze glikozydów. Substancje te są regulatorami enzymów stanowiących ochronę przed niszczeniem struktury DNA, tym samym stanowią dobrą prewencję przed nowotworami. Ten związek  bierze udział w budowie białek, przemianach metabolicznych oraz jest składnikiem keratyny, kwasów żółciowych (trawienie pokarmów) oraz biotyny i kwasu pantotenowego.
4. Sulforafan – to związek mający właściwości przeciwnowotworowe, który występuje również w brokuły i innych warzywach kapustowatych. Sulforafan chroni mózg, chroni wzrok  przed wolnymi rodnikami, aktywuje enzymy detoksykacji, pomaga w zapobieganiu nowotworom, a także może pomóc w ich leczeniu.
5. Karotenoidy (β-karoten, luteina, zeaksantyna) - należą do naturalnych przeciwutleniaczy i są głównym dietetycznym źródłem tej witaminy u człowieka. Ponad 50 (z 400) karotenoidów jest aktywnych biologicznie. W tej grupie najwyższą aktywnością cechuje się ß-karoten. Jest on prekursorem witaminy A, która spełnia wiele ważnych fizjologicznych funkcji, czyli funkcje retinolu (tylko on wykazuje pełną aktywność biologiczną) i retinalu która występuje w dwóch formach: retinolu i  kwasu retinowego.  Badania stwierdzają, że  β-karoten ma również działanie antynowotworowe - antykancerogenne właściwości jarmużu dla którego oceniono znaczną ujemną korelację pomiędzy poziomem spożycia a zapadalnością na nowotwory piersi, jelita grubego i płuc. Prowadzone badania nad innym karotenoidem - astaksantyną - dowiodły, iż jest bardzo silnym antyutleniaczem oraz ma właściwości przeciwzapalne. Karotenoidy (β-karoten, luteina, zeaksantyna) - należą do naturalnych przeciwutleniaczy. 
6. Witaminę A - pełni w organizmie funkcję niezbędnego składnika pokarmowego, jest rozpuszczalna w tłuszczach. Głównym źródłem aktywnych form witaminy A w organizmie jest spożywana z pokarmem pochodzenia roślinnego prowitamina A (głównie β-karoten). W organizmie ludzkim enzymem odpowiedzialnym za przekształcenie β-karotenu w retinal jest dioksygenaza β-karotenowa - to antyoksydant, bierze udział w procesie tworzenia kolagenu oraz tkanki nabłonkowej, dlatego uczestniczy w procesie regeneracji skóry. Korzystnie wpływa na stan cery, włosów i paznokci, a także na wzrok.
7. Witaminy z grupy B. Witaminy te należą do związków łatwo rozpuszczających się w wodzie i nie mają zdolności do kumulowania w organizmach ludzkich wyjątek stanowi B12 (kobalamina). Witaminy z grupy B są niezbędne w wielu procesach biochemicznych: przemianach węglowodanów, ponadto są składowymi koenzymów: witamina B2 jest koenzymem enzymów oddechowych. Witamina B6 bierze udział w wydłużaniu łańcuchów kwasów tłuszczowych, tworzeniu hormonów (serotoniny, adrenaliny). Braki witamin grupy B u ludzi objawiają się problemami skórnymi (zapaleniami, podrażnieniami), mniejszą odpornością na stres, zaburzeniami metabolizmu . 
8. Witaminę C - to związek o działaniu prozdrowotnym,  która należy do grupy związków rozpuszczalnych w wodzie. Witamina C to naturalny przeciwutleniacz odpowiedzialny za odporność i prawidłowy metabolizm, odnowę chrząstki stawowej, regeneracji skóry, bierze również udział w syntezie kolagenu. Tak jak w przypadku wszystkich antyutleniaczy wzrost zapotrzebowania na witaminę C rośnie w przypadku występowania sytuacji stresowych, wzrostu organizmu, ale także przy stanach chorobowych i stosowaniu używek. Zawartość witaminy C w organizmie jest ściśle uzależniona od jej podaży z pokarmem, z uwagi na brak możliwości syntezowania tego związku przez organizmy ludzi. Najbardziej znanym objawem niedoboru witaminy C jest szkorbut oraz zapalenie naczyń krwionośnych kończyn dolnych.
9. Witaminę K - to związek rozpuszczalny w lipidach, stąd potrawy z warzyw (w nich występuje witamina K1) winny być przygotowywane z udziałem tłuszczów. Wpływa na stan kości oraz zapewnia prawidłową krzepliwość krwi . 
10. Wapń - składnik ten zapobiega osteoporozie, reguluje gospodarką kośćca w organizmie wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu szkieletowego, na dobry stan kości i zębów oraz przyspiesza metabolizm. Powszechna jest wiedza dotycząca dużych ilości wapnia w produktach mlecznych, jednak warto pamiętać, że warzywa kapustowate są również bardzo dobrym źródłem tego makroelementu. W 100 g jarmużu znajduje się 157 mg wapnia, a w tej samej ilości mleka (około 0,5 szklanki), o zawartości tłuszczu 0,5% jest 121 mg wapnia (mleko mające więcej tłuszczu zawiera mniej wapnia). Spożywając wapń należy pamiętać o wsparciu go za pomocą witaminy K2-MK7 aby trafiał do zębów i kości a nie osadzał się w tkankach miękkich.
11. Żelazo  - to mikropierwiastek,  którego jarmuż jest doskonałym źródłem.  Żelazo  bierze udział w syntezie hemoglobiny (odpowiada za uruchomienie rezerw żelaza), ale i w transporcie tlenu w organizmie.

Jarmuż - tak prezentuje się na mojej grządce 

Jarmuż jest łatwy do przyrządzenia, można go gotować, piec, smażyć, podawać na surowo, wyciskać z niego sok, miksować w zielonych koktajlach, krótko smażyć, przygotowywać na parze, blanszować, gotować, a nawet piec. Warto zatem korzystać z jego dobrodziejstw i tym samym zapobiegać wielu chorobom, a już istniejące leczyć!

Jarmuż jest rośliną dwuletnią, jego zaletą jest oporność na działanie szkodników i chorób innych kapustowatych. Nie występuje na stanowiskach naturalnych, znany jest wyłącznie z uprawy. Najważniejsze obszary uprawy jarmużu znajdują się w środkowej i północnej Europie oraz Ameryce Północnej i Azji.

Źródła:

http://www.ptno.ogr.ur.krakow.pl/Wydawn/FoliaHorticulturae/Spisy/FH2003Suplement/paper02.pdf 

http://www.inhort.pl/files/nowosci_warzywnicze/2010/tom_51/nw51_6.pdf 
http://polki.pl/we-dwoje/warzywa;krzyzowe;chronia;przed;nowotworami,artykul,24715.html
http://scienceinpoland.pap.pl/aktualnosci/news,389239,warzywa-moga-zwiekszac-szanse-przezycia-kobiet-z-rakiem-piersi.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Jarmu%C5%BC 

http://faktydlazdrowia.pl/jak-zachowac-przeciwnowotworowe-wlasciwosci-brokulow-i-innych-warzyw-kapustnych-podczas-gotowania/ 
http://www.phie.pl/pdf/phe-2013/phe-2013-3-639.pdf